ارزیابی و پهنه بندی شرایط اقلیمی برای پنبه و چغندرقند با استفاده از gis در استان خراسان رضوی

با توجه به نیاز روز افزون تأمین غذا در کشورهای در حال توسعه و محدودیت اراضی تنها راه افزایش عملکرد محصولات در واحد سطح است. کاشت گیاهان منطبق با اقلیم هر منطقه روشی است که موجبات استفاده حداکثری از شرایط موجود را فراهم می کند. از این جهت دو محصول عمده خراسان رضوی، یعنی چغندرقند و پنبه از نظر تطابق با شرایط اقلیمی استان مورد بررسی واقع شدند. در این مسیر هرکدام از پارامترهای اقلیمی به عنوان تابعی از طول، عرض جغرافیایی و ارتفاع محل معرفی شد. سپس با توجه به معادلات حاصل کل استان برای هر پارامتر اقلیمی با استفاده از gis و به روش تحلیل مکانی پهنه بندی شد و برای هر کدام از آنها نقاط مساعد و نامساعد استان مشخص شد. پس از بررسی هر کدام از پارامترهای اقلیمی مشخص شد در مورد چغندرقند ارتفاعات بیشتر از 2000 متر برای کشت دارای محدودیت شدید هستند. به طور کلی تمام استان از نظر اقلیمی بدون توجه به شرایط آب برای کشت چغندرقند شرایط قابل قبولی دارند. در مورد پنبه در برخی پارامترها ارتفاعات بین 1500 تا 2000 متر نیز ایجاد محدودیت کرده اند. جز در موارد حداکثر مطلق دمای گرمترین ماه و رطوبت نسبی زمان برداشت که در بخش های خیلی گرم استان واقع در غرب سبزوار، جنوب بردسکن، و شمال وغرب گناباد برای کشت پنبه ایجاد محدودیت شدید می کنند. در بقیه موارد تمام نقاط کم ارتفاعتر از 1500 متر مناسبند. به طور کلی می توان پنبه و چغندرقند را به عنوان دو گیاه متناسب با شرایط اقلیمی پیشنهاد داد. البته این تناسب در مورد پنبه خصوصا در بخش های مرکزی و شمالی استان به دلیل واقع شدن ارتفاعات در این بخشها و نفوذ سامانه های کاهنده دما به این بخشهای استان کمتر است. البته هر دو محصول در خراسان رضوی به صورت آبی کشت می شوند و از نظر شرایط آبی با این منطقه تناسبی ندارند.